Expeditie Guinee-Bissau

Door de geïsoleerde ligging is de Boé regio in Zuidoost Guinee-Bissau nagenoeg onaangeraakt door menselijke invloeden en ontwikkeling. De regio in het kleine land in West Afrika heeft een zeer hoge biodiversiteit en intacte natuurlijke habitats voor grote zoogdieren zoals chimpansees. Er is hier tot op heden zeer weinig natuuronderzoek gedaan vanwege de slechte bereikbaarheid en het ontbreken van voorzieningen. De Chimbo foundation is een Nederlandse Non Gouvernementele Organisatie en werkt vanuit het dorp Beli samen met de lokale bevolking en de overheid van Guinee-Bissau aan de bescherming van het gebied. Om de biodiversiteit in kaart te brengen heeft Chimbo aan Silvavir gevraagd een onderzoek op te starten voor het monitoren van kleine grondgebonden zoogdieren en amfibieën.

Voor het onderzoek zijn vijf locaties geselecteerd met voor het gebied representatieve natuurlijke habitats savanne, coulissen bos en braakliggend agrarisch slash and burn land. Voor het vangen van amfibieën werden op elk van de vijf locaties emmers geplaatst langs 30 meter aangelegde schermen van landbouwplastic. De emmers diende als zogenaamde pitfall traps waarbij amfibieën die langs de schermen geleid worden in de emmers vallen en zo worden gevangen. Voor kleine zoogdieren zijn live traps van het type Sherman en Heslinga geplaatst in raaien van 100 meter lang. Alle vallen en pitfalls werden twee maal per dag gecontroleerd waarbij gevangen dieren werden gewogen, gemeten, gefotografeerd en indien mogelijk gedetermineerd waarna individuen weer levend uitgezet werden op de oorspronkelijke vangplaats. Hiervoor zijn door Silvavir wekprotocollen en determinatiesleutels opgesteld.

Voor het onderzoek zijn vijf locaties geselecteerd met voor het gebied representatieve natuurlijke habitats savanne, coulissen bos en braakliggend agrarisch slash and burn land. Voor het vangen van amfibieën werden op elk van de vijf locaties emmers geplaatst langs 30 meter aangelegde schermen van landbouwplastic. De emmers diende als zogenaamde pitfall traps waarbij amfibieën die langs de schermen geleid worden in de emmers vallen en zo worden gevangen. Voor kleine zoogdieren zijn live traps van het type Sherman en Heslinga geplaatst in raaien van 100 meter lang. Alle vallen en pitfalls werden twee maal per dag gecontroleerd waarbij gevangen dieren werden gewogen, gemeten, gefotografeerd en indien mogelijk gedetermineerd waarna individuen weer levend uitgezet werden op de oorspronkelijke vangplaats. Hiervoor zijn door Silvavir wekprotocollen en determinatiesleutels opgesteld.

Silvavir is afgereisd naar Guinee-Bissau om het onderzoek op te zetten en de eerste paar weken uit te voeren Vervolgens is het onderzoek over gedragen aan een reeks collega onderzoekers die het onderzoek opeenvolgend hebben voortgezet. In negen maanden tijd zijn er in de pitfalls 75 individuen gevangen van 20 soorten amfibieën. In diezelfde periode werden er 135 individuen gevangen in de live traps van 16 soorten zoogdieren. De resultaten in termen van aantallen vangsten zijn laag te noemen in het droge seizoen maar aantallen nemen richting het natte seizoen aanzienlijk toe. Accumulatie curves van het onderzoek laten zien dat er meer soorten te vinden zijn en verder onderzoek zal dat naar verwachting aan het licht brengen.

Het onderzoek kan, zeker gezien de zeer uitdagende omstandigheden, als succesvol worden beschouwd. Temperaturen van boven de 40 graden, logistieke problemen door ruig terrein en kapotte fietsen, eenzijdig dieet beïnvloed uithoudingsvermogen en gezondheid van onderzoekers, natuurbranden die onderzoekslocaties verbranden, lokale uitbraak van ebola, roofmieren die vangsten opeten, en grote zoogdieren die de onderzoeksopzet om zeep helpen zijn enkele van de uitdagingen waarmee je geconfronteerd wordt met dergelijk onderzoek in een van de meest afgelegen locaties van de wereld. Maar wat een geweldig avontuur was dit. De Boe heeft inmiddels, mede dankzij de inspanningen van Silvavir, door de overheid van Guinee-Bissau een beschermde status gekregen. Daar doen we het uiteindelijk voor.

Rapportage: Small terrestrial mammal and amphibian survey Boé region, Guinea-Bissau (pdf)