De vleermuizen van St Eustatius zijn voor het eerst in kaart gebracht in een samenwerking tussen een Amerikaans en een Nederlands team vleermuisonderzoekers. Bij zwembaden vingen ze drie soorten. De grootste vleermuisdiversiteit vonden ze bij de rand van de krater van de Quill, de meest natuurlijke locatie van het eiland. Het Nederlandse team toonde er zelfs een nieuwe soort voor het eiland aan.
St. Eustatius ligt in de Caribische zee en hoort bij het Nederlands Koninkrijk. Omdat het maar vier bij vijf kilometer groot is, loop je vanuit Oranjestad zo overal naar toe. Het vulkanische eiland heeft een vrij droog klimaat, het landschap is open en de begroeiing bestaat vooral uit stekelstruiken. Door de eeuwen heen hebben mensen het eiland grotendeels ontgonnen en daardoor het ecosysteem ernstig beïnvloed. Ook zijn er vele exotische dier- en plantensoorten per ongeluk en moedwillig geïntroduceerd, en wordt het eiland geteisterd door overbegrazing door loslopende geiten en koeien. Inheemse landzoogdieren komen er niet meer voor, met uitzondering van de vleermuizen. Aangezien er geen referentiegeluiden van de inheemse vleermuizen beschikbaar zijn, is onderzoek met batdetectors vrijwel onmogelijk. Vleermuizen zijn daarom met mistnetten gevangen en zo in kaart gebracht.
Mistnet om vleermuizen te vangen boven zwembad (Bron: Ellen van Norren)
Als een vleermuis ‘s avonds om zes uur ontwaakt, gaat hij eerst drinken. Er is echter vrijwel geen open zoet water op het eiland, behalve in de zwembaden. Daarom zijn boven diverse zwembaden mistnetten opgezet. Hier is vooral de kleine insectenetende vleermuis Velvety free-tailed bat (Molossus molossus) gevangen. Het is een algemene soort van gemiddeld twaalf gram die zich overdag in gebouwen ophoudt. Een andere soort die is gevangen was de Jamaican fruit bat (Artibeus jamaicensis). Een algemene vleerhond die mango’s en ander fruit eet. Met een gewicht van gemiddeld 43 gram, was deze soort ruim drie maal zo groot als de Molossus. De Lesser Antillian fruitbat (Brachyphylla cavernarum) is een agressief beestje dat tijdens de onderzoeken ook werd gevangen; hij weegt gemiddeld 50 gram. Niet alleen boven zwembaden, maar ook op locaties in de bebouwde kom en nabij fruitbomen werden enkel deze drie soorten gevangen.
Velvety free-tailed bat Molossus molossus (links); Treebat Ardops Nichollsi (rechts) (Bron: Ellen van Norren; Wesley Overman)
Maar op de meest natuurlijke locatie van het eiland, de rand van de krater van de Quill zetten de onderzoekers ook op diverse avonden mistnetten op in de avondschemer. De krater is begroeid met tropisch regenwoud inclusief diverse grotten en met veel fruitbomen.
Een kijkje in de krater van de Quill, waar met mistnetten vleermuizen zijn gevangen (Bron: Sil Westra)
Het is de meest afgelegen locatie, maar ook de locatie met de grootste vleermuisdiversiteit. Rond zonsondergang vliegen er honderden vleermuizen in en uit. Op deze locatie ving het Nederlandse team de zeldzame treebat (Ardops nichollsi). Maar nog spectaculairder: er werd tegelijkertijd ook een nieuwe soort voor het eiland gevangen: de Lesser Antillian long-tongued bat (Monophyllus plethodon). Een kleine nectaretende vleermuis met een lange tong, die in de nachtelijke uurtjes de niche van de kolibri overneemt.
Op initiatief van de Amerikanen hebben het Nederlandse team en het Amerikaanse team de handen ineen geslagen om de verzamelde data te bundelen en als artikel te publiceren. ‘Bats of Sint Eustatius, Caribbean Netherlands’ is op 13 maart 2018 verschenen en te lezen via deze link (pdf: 3.0 MB).
Tekst en foto’s: Ellen van Norren & Wesley Overman, Zoogdiervereniging; Sil Westra, Silvavir
Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst op Nature Today: Nieuwe soort vleermuis gevonden bij onderzoek op St. Eustatius